Albanië 1994 (7), Tandartsen

Een polikliniek voor tandheelkunde in Albanië. Op de tweede etage wordt door een aantal verpleegkundigen van Artsen zonder Grenzen lesgegeven aan Albanese ambtgenoten.. Dezelfde etage herbergt ook een tandartsafdeling. Een stuk of tien behandelruimtes, elk met twee behandelstoelen en een laboratorium komen uit op een lange, slecht verlichte gang. Tientallen mensen wachten geduldig hun beurt af. Alle deuren staan permanent open en iedereen kan in en uit lopen. Overal staan bakjes: in de hoeken van het trappenhuis, op de gang, in de behandelkamers. Het is onduidelijk of het asbakken dan wel spuugbakjes zijn. De inhoud is een mengeling van met bloed doordrenkte watten en gele filters van sigaretten, op de muren zitten bloedspetters.

Iedere kamer huisvest een bepaalde specialisatie. Allereerst een kamer voor de algemene controle. Het hoofd van de afdeling verwijst de patiënten vervolgens, indien nodig, door. Zo is er een aantal kamers voor het trekken van kiezen, een aantal voor boorwerk, een voor wortelkanaalbehandelingen en een voor het aanmeten van protheses met daarnaast een laboratorium waar de kunstgebitten vervaardigd worden.

Wanneer er vanuit een van de kamers weer eens onbedaarlijk gegild wordt, stokt heel even het geroezemoes op de gang. Kinderen tot acht jaar worden niet verdoofd, maar ook volwassenen laten van zich horen. Een verdoving is levensgevaarlijk in Albanië. Injectienaalden worden, zonder tussentijds steriliseren, bij verscheidene volwassenen gebruikt. Een enkeling ziet dus maar van een verdoving af, ondanks de ondraaglijke pijn wanneer je een wortelkanaalbehandeling ondergaat. De meeste mensen zijn niet zo sterk en nemen de risico's voor lief.

Met zijn armen in wanhoop omhoog geheven, smeekt het hoofd van de afdeling mij bijna om veel foto's te maken. Ik moet aan het thuisfront tonen onder welke erbarmelijke omstandigheden hij moet werken. Hij laat een doosje zien dat gevuld is met ongeveer vijftig injectienaalden, zijn hele voorraad. Hij weet niet wanneer deze aangevuld zal worden en is er daarom maar zuinig op. Alle apparatuur, van Chinese makelij, is hopeloos verouderd. dus ook die voor het steriliseren van medisch materiaal.

De behandelkamer is ook wachtkamer.

In afwachting van verder behandeling. 

Spuugbakje annex asbak.

Op tandarts bezoek in Albanië roept herinneringen op aan de school tandarts uit de jaren vijftig en zestig: traag draaiende trilboortjes, aangedreven door snaren die over piepende wieltjes kruipen. Niet alleen op de gang wachten er mensen, ook de behandelkamer zelf biedt ruimte aan patiënten. Mannen roken altijd en vrouwen soms, ook in behandelkamers rookt men vrolijk door. Bij gebrek aan asbakken worden sigarettenpeuken, alvorens ze in de spuugbakjes worden gedeponeerd, gedoofd in een straal water van het fonteintje naast de behandelstoel, ongeacht of deze op dat moment in gebruik is. Niemand protesteert, blijkbaar is dit de gewoonste zaak van de wereld. 

Het hoofd van de afdeling rookt rustig door tijdens de controle.

Een kind gilt het uit van de pijn nadat een tandarts een kies getrokken heeft. De moeder die aanvankelijk kordaat naast haar stond, slaat een arm om haar dochter en probeert haar te troosten. Wanneer het meisje  min of meer is uitgesnikt, wijzen zowel de moeder als de tandarts naar mij. Het is net of ze haar aansporen: lach eens naar het vogeltje. Ik heb diep medelijden met het kind en weet me geen houding te geven. Ik verbaas me erover dat het onbedaarlijke gegil van het meisje voor de drie andere kinderen, die in dezelfde ruimte hun beurt afwachten, geen aanleiding is te vertrekken. Blijkbaar koesteren ze de hoop dat het bij hen niet zo'n vaart zal lopen.



Het is twee uur. Mensen met bezems en dweilen hebben bezit genomen van de gang. Er is geen patiënt meer te bekennen en de tandartsen maken zich op om naar huis te gaan. Hun dagtaak zit erop. Vanaf 's morgens zes uur is deze afdeling geopend. 
Het hoofd van de afdeling nodigt mij uit om mee te gaan naar zijn huis alwaar hij samen met zijn vrouw een privé kliniek runt. Sinds de omwenteling is dit toegestaan. Hij heeft de mogelijkheid om zijn inkomen in die richting van die van westerse tandartsen op te stuwen, met beide handen aangegrepen. Zijn overheidssalaris is omgerekend ongeveer 35 gulden, voor Albanese begrippen een gewoon salaris. De tijd dwingt me echter zijn aanbod af te slaan. Buiten staat het team van Artsen zonder Grenzen alweer klaar. We moeten weer verder. Noodhulp bieden.